Augustus is de laatste zorgeloze maand. Al maanden hoor je: de grote klap komt na de zomer. Veel Nederlanders halen adem en nemen nog even een duik in het bad van de vakantie. Voor de laatste keer van de welvaart genieten. Sommigen kiezen bewust voor een galgenmaal, zegt hoogleraar consumentengedrag Stijn
De waarheidsvriend, 6 augustus 2009
Laatste zorgeloze maand
Signalement
Augustus is de laatste zorgeloze maand. Al maanden hoor je: de grote klap komt na de zomer. Veel Nederlanders halen adem en nemen nog even een duik in het bad van de vakantie. Voor de laatste keer van de welvaart genieten. Sommigen kiezen bewust voor een galgenmaal, zegt hoogleraar consumentengedrag Stijn van Osselaar uit Rotterdam. ‘Ze willen nog een laatste keer de zomervakantie uitbundig vieren voor het niet meer kan.’ Pluk de dag.
Ontslagmeter
Of de zomer echt een waterscheiding wordt, met een Nederland before en een Nederland after, dat weten we op zijn vroegst met Kerst. Toch zien deskundigen genoeg aanwijzingen om te geloven dat de herfst er anders uit zal zien dan het voorjaar. Het Financieele Dagblad houdt een ontslagmeter bij: ‘Hoeveel banen worden er vandaag geschrapt? ’ In een jaar tijd zijn 63.000 mensen hun baan kwijtgeraakt, bijna 370.000 mannen en vrouwen uit de beroepsbevolking zitten nu zonder. De 730.000 werklozen die het Centraal Planbureau voor volgend jaar voorspelt, zullen we volgens economen wel halen.
Mondkapjes
De andere donkere wolk die onderweg is, heet Nieuwe Influenza A oftewel Mexicaanse griep. RIVM, overheidsdienst voor volksgezondheid, is bang dat de eerste piek in de verspreiding zelfs niet tot september valt te rekken. Spannend, want er is nog niet genoeg van het virusremmer Tamiflu beschikbaar. Het vermoeden is dat een op de drie Nederlanders de komende maanden wordt besmet: zo’n vijf miljoen patiënten.
Ikea-werknemers beschikken al over een noodpakket. Behalve mondkapjes, tissues en desinfecterende zeep zit er ook een thermometer in. Het personeel mag niet langer in de hand niezen, dat moet in de elleboogholte. En bij Thaly in Voorschoten, een bedrijf in medische producten, vliegen de mondkapjes met duizenden per dag de deur uit. Artsen en apothekers, maar ook particulieren en bedrijven slaan ze massaal in. In België staat het leger paraat om mondkapjes en medicijnen te distribueren. Intussen houden ook in ons land ziekenhuizen bedden op de intensive care gereed. Blijft de vraag wat te doen als 30 tot 50 procent van het personeel zelf ziek wordt.
Speculeren
Hoezo laatste zorgeloze maand? Voor wie zijn wereld door de media laat bepalen, is de zon allang achter de wolken verscholen. Maar laten we nuchter blijven. Het lijkt erop dat de berichtgeving over de economische crisis en zeker de Mexicaanse griep meer zegt van onze cultuur dan van de daadwerkelijke problemen.
Hoorde je voor 2000 ooit van een pandemie?
De rol van de media doet nogal dramatiserend aan. Hoorde je voor 2000 ooit van een pandemie? Vandaag kijk je er niet van op als je de term in de krant leest of straat hoort vallen. Er lijkt een soort rampinflatie gaande, waarbij vrijmoedig over honderdduizenden, miljoenen en zelfs miljarden slachtoffers als gevolg van een crisis of ramp wordt gespeculeerd. Zelfs prestigieuze media ontko-men kennelijk niet aan alarmerende scenario’s. In 2004 waarschuwde de New Scientist voor een uitbraak van de vogelgriep, waarbij 1, 5 miljard mensen konden overlijden
Bang
De berichtgeving en retoriek is deel van wat de Britse socioloog Frank Furedi de ‘dramatisering van ziekte’ noemt. De media en overheidsinstellingen lijken ‘te oefenen voor een rol in een rampenfilm’, een type film waarin ‘onze angsten over het gewone leven’ zichtbaar worden.
Furedi zou wel eens gelijk kunnen hebben. Griep en economische crisis beangstigen, omdat ze ondermijnend zijn voor ons vermeende vermogen om de wereld in de grip te hebben. We meenden te weten hoe we van een oneindige economische groei verzekerd konden zijn. Ook over ziekte en zelfs de dood dachten we de baas te zijn.
De werkelijkheid ontmaskert dit soort hoogmoed. De kredietcrisis slaat kraters en een virus herinnert ons aan onze kwetsbaarheid. In plaats dat we ons op onze plaats gezet weten, worden we bang. Zeggen we eigenlijk niet dat een wereld die we niet kunnen controleren een wereld is die te gevaarlijk is om in te leven en dat we er helemaal alleen voor staan?
Het alternatief voor aangevreten hoogmoed is niet angst, maar bekering. De ootmoedige erkenning van onze kleinheid en onze afhankelijkheid van de Allerhoogste. Zónder die is het leven op zijn best een rampenfilm. En mét is elke dag misschien niet zorgeloos, maar wel onbezorgd, ongeveer zoals de vogeltjes en lelies het hebben. Ook al in augustus.
Tineke van der Waal